Ο καρκίνος ορίζεται ως η μη φυσιολογική διαίρεση και αναπαραγωγή των κυττάρων τα οποία διαχέονται σε όλο το σώμα. Θεωρείται συνήθως ως μεμονωμένη νόσος, αν και αποτελείται από σχεδόν 100 διαφορετικές διαταραχές οι οποίες προκαλούνται από 300 διαφορετικές μορφές αυξήσεις.

Οι συμβατικοί μέθοδοι αντιμετώπισης του καρκίνου περιλαμβάνουν τη χημειοθεραπεία, την ανοσοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία και τη χειρουργική αντιμετώπιση μεμονωμένα ή συνδυαστικά. Ως χημειοθεραπεία ορίζεται η χρήση χημικών παραγόντων ή φαρμάκων για τη θεραπεία του καρκίνου. Η χειρουργική επέμβαση και η ακτινοθεραπεία εφαρμόζονται μόνο για την αντιμετώπιση όγκων σε συγκεκριμένα σημεία ενώ η χημειοθεραπεία αποτελεί μια συστηματική θεραπεία που επηρεάζει όλο το σώμα, δυστυχώς και τα υγιή κύτταρα.

Τόσο ο καρκίνος όσο και η θεραπεία του επηρεάζουν σημαντικά τις διατροφικές ανάγκες, μέσω των μεταβολών που επέρχονται στις διαδικασίες της πέψης, της απορρόφησης και του μεταβολισμού.

Ο στόχος της διατροφικής διαχείρισης σε καρκινοπαθείς είναι η βελτίωση της ποιότητας της ζωής και επικεντρώνεται στην πρόληψη και αντιμετώπιση της δυσθρεψίας και στην μείωση των δυσμενών επιδράσεων των θεραπειών.

Συστήνεται η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε ενέργεια και πρωτεΐνη όπως είναι το κοτόπουλο, τα αυγά, τα τυροκομικά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Οι παρενέργειες τις ακτινοθεραπείας είναι συνήθως στο συγκεκριμένο σημείο που ακτινοβολείται, ενώ κατά τη χημειοθεραπεία επηρεάζονται κύτταρα τα οποία ανακυκλώνονται με ταχείς ρυθμούς, όπως τα κύτταρα του μυελού των οστών , τα θυλάκια των τριχών και ο βλεννογόνος του γαστρεντερικού συστήματος.

Τα κύρια συμπτώματα που επηρεάζουν την διατροφή είναι οι ναυτίες και οι εμετοί, οι αλλοιώσεις της γεύσης και της όσφρησης, οι αλλαγές της λειτουργικότητας του εντέρου, η δυσφαγία, η ανορεξία, ο πόνος και η κόπωση.

Παρακάτω αναφέρονται κάποιες στρατηγικές διατροφικής αντιμετώπισης των συμπτωμάτων αυτών.

• Δυσγευσία, υπογευσία, αγευσία:  

Χρήση πρόσθετων γεύσης και καρυκευμάτων. Σε πιθανή απέχθεια για το κρέας συστήνεται περιορισμός της πρόσληψης του κόκκινου κρέατος το οποίο έχει πιο έντονη γεύση και αντικατάσταση από άλλες πηγές πρωτεΐνης (κοτόπουλο, ψάρι, αυγό).

• Δυσφαγία:
  

Επιλογή τροφίμων που έχουν μαλακή υφή ή πολτοποιούνται και σερβίρονται σε ήπια θερμοκρασία ή θερμοκρασία δωματίου.

• Μειωμένη παραγωγή σάλιου:
  

Κατανάλωση τροφίμων με αυξημένη υγρασία και πολλά υγρά καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας αλλά και μαζί με τα γεύματα.

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης σκευάσματα τεχνητού σάλιου ή διεγερτικά παραγωγής σάλιου.

• Δυσκοιλιότητα:

Διατροφή υψηλή σε διαιτητικές ίνες [ψωμί και δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, φρούτα και λαχανικά (τουλάχιστον 5 μερίδες την ημέρα). Αύξηση της κατανάλωσης υγρών σε τουλάχιστον 2 lt την ημέρα.

Προσοχή πρέπει να δοθεί ώστε να αυξηθεί σταδιακά το περιεχόμενο της διατροφής σε φυτικές ίνες ώστε να αποφευχθούν δυσάρεστες παρενέργειες όπως το φούσκωμα, οι κράμπες, η διάρροια και το εντερικό γουργούρισμα.

• Διάρροια:                 

Αποκατάσταση των υγρών και των ηλεκτρολυτών μέσω της χρήσης διαλυμάτων ηλεκτρολυτών, ζωμών, σούπας, χυμών λαχανικών.Αργότερα μπορούν να προστεθούν δημητριακά,ψωμί και χαμηλού λίπους κρέατα. Στη συνέχεια, προσθήκη μικρής ποσότητας λαχανικών και φρούτων και τέλος προσθήκη λίπους. Αποφυγή κατανάλωσης τροφίμων με λακτόζη, προϊόντων ολικής άλεσης και τροφίμων σε ακραίες θερμοκρασίες. Απαραίτητη είναι η αποφυγή αλκοολούχων ποτών και καφεΐνης.

• Μειωμένη ικανότητα πρόσληψης τροφής- απώλεια όρεξης:

Ο χρόνος των γευμάτων παίζει σημαντικό ρόλο με τις πρώτες πρωινές ώρες να είναι καταλληλότερες για την πρόσληψη τροφής. Επίσης χρειάζονται μικρές ποσότητες φαγητού και μικρά γεύματα πολλές φορές την ημέρα . Ένα μικρό βραδινό σνακ πριν τον ύπνο, δεν επηρεάζει την όρεξη στο επόμενο γεύμα.

• Κόπωση:    

Μικρά και συχνά γεύματα, με ιδιαίτερη έμφαση στο πρωινό γεύμα και στην επιλογή γευμάτων έτοιμων για κατανάλωση τα οποία χρειάζονται λίγο χρόνο προετοιμασίας και καταναλώνονται εύκολα.

• Ναυτίες και έμετοι:

Αρχικά, πρέπει να αποφεύγονται τα υγρά με τα γεύματα και η ενασχόληση με τη μαγειρική γιατί οι οσμές μπορεί να επιτείνουν την ναυτία. Ακόμη, ενδείκνυται η κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων σε στερεή μορφή, με ουδέτερη γεύση και σε θερμοκρασία δωματίου.

Συνοψίζοντας, είναι σημαντικό να προσαρμόσουμε το πρόγραμμα γευμάτων του ατόμου σύμφωνα με τις ανάγκες του και τα συμπτώματά του.